Soplówka jeżowata, Reishi, Cordyceps – naturalny doping dla mózgu

Prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego może zakłócić wiele czynników, w tym przewlekły stres, długotrwałe zmęczenie i nieprawidłowa dieta. To wszystko jest powodem spadku koncentracji, zdolności zapamiętywania i uczenia się, a także spowolnionych reakcji myślowych. Istnieje jednak rozwiązanie. Naturalnym dopingiem dla mózgu są m.in. soplówka jeżowata, reishi i cordyceps. Poznaj ich właściwości i działanie.

Co spowalnia pracę mózgu?

Bystry umysł i klarowne myślenie to marzenie niejednego z nas. Jest to szczególnie ważne dla osób pracujących umysłowo i uczących się. Niestety, żyjemy w czasach, które nie sprzyjają zachowaniu prawidłowej higieny ośrodkowego układu nerwowego.

Negatywnie na pracę mózgu wpływają:

• przewlekły stres – nadmiar obowiązków, zarówno zawodowych, jak i prywatnych, powoduje duże przeciążenie układu nerwowego. Liczne badania naukowe wykazały, że takie napięcie nerwowe powoduje pogorszenie pamięci, osłabia funkcje poznawcze, a także zmniejsza zdolności koncentracji;
• niedobór snu – nie tylko ilość, ale i jakość snu ma ogromne znaczenie dla prawidłowej regeneracji układu nerwowego. Brak snu to spowolnione reakcje na bodźce, gorsza pamięć i trudności z koncentracją;
• brak ruchu – siedzący tryb życia sprzyja rozwojowi wielu chorób, w tym cukrzycy i nadciśnienia tętniczego. To jednak jedynie czubek góry lodowej. Brak aktywności fizycznej oznacza zmniejszony przepływ krwi do mózgu, co upośledza proces neurogenezy, czyli produkcji nowych połączeń neuronalnych. Konsekwencjami tego zjawiska są pogorszenie funkcji poznawczych i spowolnione myślenie;
• niezdrowa dieta – na szczycie listy najbardziej szkodliwych dla mózgu substancji są bez wątpienia cukier i tłuszcze trans. Ten pierwszy uzależnienia i spowalnia pracę komórek nerwowych, a ten drugi może doprowadzić do odkładania się blaszek miażdżycowych w naczyniach mózgowych. Obie z nich w dużym stopniu przyczyniają się do pogorszenia pracy mózgu;
• odwodnienie – ludzki mózg w większości składa się z wody, która jest potrzebna do przebiegu wielu kluczowych mechanizmów komórkowych. Nietrudno się zatem domyślić, że jej niedostateczna podaż może powodować zmęczenie, bóle głowy i problemy z koncentracją;
• alkohol i inne używki – substancje psychoaktywne uszkadzają komórki nerwowe i osłabiają funkcje poznawcze.

Powyższe czynniki mogą znacząco spowolnić pracę mózgu, ale ich kontrolowanie – na przykład przez zdrowy tryb życia, regularny sen i aktywność fizyczną – może wspierać optymalną funkcję mózgową. Dodatkowo naturalnym dopingiem dla mózgu mogą być soplówka jeżowata, reishi i cordyceps.

Soplówka jeżowata – lwia grzywa dobra dla mózgu

Soplówka jeżowata (łac. Hericium erinaceus) to grzyb, zwany także lwią grzywą. Znany przede wszystkim w Azji Wschodniej, a w wielu rejonach znajduje się pod ochroną. Ten grzyb medyczny należy do rodziny soplówkowatych i spotkać go można w lasach liściastych, szczególnie tych zasobnych w dęby, buki i orzechy włoskie.

Inna nazwa soplówki jeżowatej – lwia grzyba – nawiązuje do wyglądu jego owocnika. Sięga on do 30 cm wysokości i ma na swojej powierzchni liczne kolce. Na wczesnym etapie rozwoju grzyb ma barwę białą z miejscowymi żółtymi odcieniami. Z czasem jednak kolor ten staje się intensywniejszy – żółto-pomarańczowy.

Skład soplówki jeżowatej

Bogaty skład soplówki jeżowatej sprawił, że grzyb ten jest powszechnie wykorzystywany w fungoterapii, czyli leczeniu opartym o stosowanie grzybów medycznych. Surowcem lwiej grzywy jest grzybnia lub owocnik. To tam znajdują się najcenniejsze składniki.

Substancjami aktywnymi soplówki jeżowatej są:

• erinacyny – wykazują działanie antybakteryjne i przeciwzapalne. Erinacynę A wyróżnia zdolność do pobudzania produkcji komórek nerwowych;
• hericenon – wpływa pozytywnie na pamięć i koncentrację;
• polisacharydy,
• aminokwasy,
• minerały m.in. żelazo, cynk, potas, selen i sód.

Jak soplówka jeżowata działa na mózg?

Wyniki najnowszych badań naukowych wykazały, że związki aktywne obecne w soplówce jeżowatej wykazują działanie neuroprotekcyjne. Erinacyna to związek, który przyczynia się do zwiększenia produkcji czynnika wzrostu nerwów (NGF). Jest on odpowiedzialny za tworzenie połączeń między komórkami nerwowymi, co ma pozytywny wpływ na plastyczność mózgu. Dodatkową zaletą NGF jest jego zaangażowanie w proces mielinizacji, czyli tworzenia wokół neuronów otoczki mielinowej. Usprawnia to przepływ impulsacji. Jak te dane naukowe przekładają się na pracę mózgu? Takie działanie erinacyny poprawia koncentrację i pamięć, a także usprawnia procesy myślowe.

Istnieją badania, które dowodzą, że suplementacja soplówką jeżowatą zmniejsza ilość płytek amyloidowych, których kumulacja w tkance nerwowej jest typowa dla choroby Alzheimera. Nadmierna kumulacja amyloidy powoduje problemy z pamięcią i innymi funkcjami poznawczymi.

Hericenon, którego źródłem jest soplówka jeżowata, usprawnia procesy myślowe poprzez poprawę regeneracji komórek nerwowych. Badania naukowe przeprowadzone przy pomocy chorych z zaburzeniami kognitywnymi wykazały, że badani suplementujący ekstrakt z soplówki jeżowatej uzyskiwali lepsze wyniki w testach na inteligencję niż grupa placebo.

Reishi – adaptogen dla neuronów

Grzyb reishi (łac. Ganoderma lucidum, inna nazwa lakownica żółtawa) znany jest od tysięcy lat jako grzyb nieśmiertelności i zioło o duchowej mocy. Sławę zyskał w tradycyjnej medycynie chińskiej, gdzie wykorzystywany był jako leczniczy amulet. Reishi jest tak naprawdę pasożytem bytującym na drzewach. Co ciekawe, jedna z pierwszych wzmianek o lakownicy żółtawej pojawia się w kodeksie aptecznym z czasów dynastii Qin. Wówczas grzyb stosowany był przede wszystkim jako remedium regeneracyjne po długotrwałych chorobach, a także zawrotach głowy, zatruciach, nadciśnieniu tętniczym, a także napadowym kaszlu.

Reishi przypomina w wyglądzie ciemnoczerwony lub czerwonobrązowy wachlarz z odcieniami żółci na brzegach. Powierzchnia grzyba jest lekko połyskująca. Istnieje aż 6 odmian tych grzybów (różniących się kolorami), jednak przedmiotem naukowców jest przede wszystkim odmiana czerwona.

Skład reishi

Grzyb reishi jest najczęściej określany mianem adaptogenu. Oznacza to, że jego skład pozwala na adaptację organizmu do niesprzyjających warunków zewnętrznych. Regularne spożywanie adaptogenów chroni przed szkodliwym działaniem stresu, zanieczyszczeniami środowiska, zmęczeniem, a także chorobami organicznymi.

Składnikami aktywnymi grzybów reishi są:

• składniki mineralne, w tym cynk, wapń, magnez, miedź;
• witaminy z grupy B;
• kumaryna;
• alfa- i betaglukany;
• alkaloidy;
• związki steroidowe.

Jak reishi działa na mózg?

Substancje biologiczne czynne obecne w grzybach reishi sprawiają, że są one składnikiem suplementów przeznaczonych dla osób chcących zadbać o większą energię i samopoczucie.

Jedne z badań naukowych przeprowadzonych na grupie pacjentów onkologicznych wykazało, że przyjmowanie liofilizatu z grzybów reishi zmniejsza zmęczenie, a tym samym poprawia jakość życia.

Istnieją przesłanki naukowe mówiące o tym, że spożywanie G. lucidum może opóźniać degenerację komórek nerwowych w chorobie Alzheimera. Skąd takie przypuszczenie? Badania in vivo na szczurach dowiodły, że reishi pozytywnie wpływa na pamięć i percepcję przestrzenną, a także działa neuroprotekcyjnie.

Cordyceps – źródło energii dla mózgu

Cordyceps sinesis, w literaturze znany także pod nazwą maczużnik chiński, to bardzo rzadko spotykany grzyb o wyjątkowych właściwościach. Surowiec ten jest bardzo trudny w pozyskiwaniu, co przekłada się bezpośrednio na jego cenę (jest uznawany za jeden z najdroższych grzybów na świecie). Uprawiano go początkowo jedynie na Wyżynie Tybetańskiej, a jego unikalne działanie sprawiało, że cordyceps przeznaczony był wyłącznie dla najzamożniejszych cesarzy.

Grzyb pasożytuje na bezkręgowcach, a dokładniej na larwach ciem z rodzaju Thitarodes. Larwa zainfekowana cordyceps oddaje swojemu pasożytowi wszystkie cenne składniki odżywcze, po czym umiera. Na jej szczątkach wyrasta pełnopostaciowy grzyb. Cordyceps nie jest przystosowany do żerowania na innych osobnikach, ponieważ nie są one w stanie dostarczyć mu niezbędnych do życia składników.

Skład cordyceps

Grzyby cordyceps są wyjątkowe nie tylko ze względu na sposób rozmnażania się. O ich unikalności świadczy przede wszystkim skład, pozwalający na szerokie zastosowanie surowca w ludowej medycynie chińskiej i nie tylko. Nie bez kozery cordyceps uznawany jest za doskonały adaptogen.

Biologicznie aktywnymi składnikami cordyceps są:

• adenozyna – związek odgrywający ważną rolę w transporcie energii;
• kordycepina – wykazuje silne działanie antyoksydacyjne;
• sterole;
• polisacharydy;
• aminokwasy;
• cyklosporyny;
• witaminy z grupy B, A i C;
• substancje mineralne, w tym żelazo, wapń, potas, cynk i selen.

Jak cordyceps działa na mózg?

Cordyceps wykazuje szereg prozdrowotnych właściwości wpływających pozytywnie na cały organizm, jednak na szczególną uwagę zasługuje rola jego składników na funkcjonowanie mózgu. Ponieważ adenozyna obecna w grzybie zwiększa ilość ATP (energii), to spożywanie preparatów na bazie cordyceps znacząco redukuje zmęczenie i dodaje energii.

Polisacharydy, witaminy i antyoksydanty chronią komórki nerwowe przed stresem oksydacyjnym. Na tym jednak nie koniec. Suplement diety powstrzymuje rozpad osłonek mielinowych w mózgu, co poprawia przesył informacji między neuronami, a tym samym usprawnia myślenie. Dodatkowym atutem cordyceps jest jej pozytywny wpływ na aktywację komórek glejowych o właściwościach ochronnych i odżywczych, co może przyczynić się zmniejszenia ryzyka rozwoju demencji.

Źródła

1. T. Skupiel, J. Budzyńska, J. Czarnota i in., Potencjał terapeutyczny Soplówki Jeżowatej (Hericium erinaceus) w zaburzeniach neurologicznych i poznawczych – przegląd piśmiennictwa, “Journal of Education, Health and Sport”  2022;12(9):498-504. eISSN 2391-8306. DOI http://dx.doi.org/10.12775/JEHS.2022.12.09.05
2. https://neuroexpert.org/suplementy/soplowka/ [dostęp 13.09.2024]
3. D. Cör Andrejč, Ž. Knez, M. Knez Marevci, Antioxidant, antibacterial, antitumor, antifungal, antiviral, anti-inflammatory, and nevro-protective activity of Ganoderma lucidum: An overview, „Frontiers in Pharmacology”, nr 13 2022.
4. A. F. El Sheikha, Nutritional Profile and Health Benefits of Ganoderma lucidum “Lingzhi, Reishi, or Mannentake” as Functional Foods: Current Scenario and Future Perspectives, „Foods”, nr 11 (7) 2022.
5. Golak-Siwulska I. i in., Cordyceps sinensis – tajemniczy grzyb pochodzący z Tybetu, Biuletyn Producenta Pieczarek, 2018.
6. Karpińska E., Biostymulujące właściwości entomopatogenicznych grzybów z rodzaju Cordyceps, Postępy Fitoterapii 4/2011.